Konceptualizacja w terapii poznawczo-behawioralnej

Za każdym razem w psychoterapii pracujemy z konkretną, niepowtarzalną w swoim indywidualizmie osobą metodami pochodzącymi z wiedzy ogólnej. I, co niezwykle doniosłe, praca ta niejednokrotnie okazuje się skuteczna. W jaki sposób jest to możliwe?

W pracy psychoterapeutycznej wszystkie drogi prowadzące do wyjaśnienia tego fenomenu sprowadzają się do jednego pojęcia − konceptualizacji. Stąd podjęcie wysiłku jej zrozumienia, a następnie szczegółowego opisania, uznaliśmy za jak najbardziej zasadne. Poszukując doprecyzowania, czym jest konceptualizacja w swojej istocie, dotarliśmy do fundamentalnego znaczenia przenikania się w jej konstrukcji i zawartości kontekstów: odkrycia i uzasadniania oraz nomotetycznego i idiograficznego. Stąd prezentowane przez nas ujęcie nazwaliśmy kontekstowym podejściem do budowania konceptualizacji poznawczo-behawioralnej. 

Ze Wstępu 

Powszechnie uznaje się, że budowanie konceptualizacji jest procedurą poprzedzającą i niezbędną zarazem do przeprowadzenia każdego procesu terapeutycznego w modelu pracy poznawczo behawioralnej. Określenia konceptualizacji spotykane w literaturze przedmiotu, takie jak „pierwsza zasada” (Beck i in. 1979), „serce praktyki opartej na dowodach” (Bieling i Kuyken, 2003), „most pomiędzy zrozumieniem a interwencją” (Meyer, 2003), „tłumacz teorii na terapię” (Tarrier, 2006)  czy  „kamień węgielny psychoterapii” (Chadwick, Williams i Mackenzie, 2003) podkreślają kluczowe  znaczenie konceptualizacji i  umacniają,  jak się  wydaje,  przekonanie o jej niezbędności. Powszechność, a nawet siła przekonania, czego sami terapeuci poznawczo behawioralni doświadczają niemal na każdej sesji, pracując  z przekonaniami, nie zawsze idzie w parze ze zrozumieniem treści w nich zawartych oraz  jednoznacznością uzasadnienia. Podobnie rzecz ma się z konceptualizacją, która mimo swojej niekwestionowanej popularności nie jest bynajmniej konstruktem ani w oczywisty sposób zrozumiałym, ani tym bardziej prostym.

Z tekstu 



W książce Wojciecha Stefaniaka i Małgorzaty Łysiak w sposób kompleksowy został omówiony proces tworzenia konceptualizacji problemów pacjenta w terapii poznawczo-behawioralnej. Autorzy rozpoczynają swoje rozważania od wyjaśnienia, czym jest konceptualizacja i jak wygląda proces jej tworzenia w różnych nurtach psychoterapeutycznych. Następnie przedstawiają szeroki wachlarz modeli konceptualizacyjnych w terapii poznawczo-behawioralnej, by w końcu przejść do tematów związanych z praktyką terapeutyczną. Na podstawie swojego wieloletniego doświadczenia Autorzy prowadzą Czytelnika przez kolejne etapy procesu tworzenia konceptualizacji. Podejmują tematy związane z poznaniem pacjenta, rozumieniem i wyjaśnieniem jego problemu oraz tworzeniem planu terapii. Książka bogata jest w przykłady pochodzące z pracy terapeutycznej. Tak jak sama konceptualizacja jest punktem wyjścia i punktem odniesienia całego procesu terapeutycznego, tak książka Konceptualizacja w terapii poznawczo-behawioralnej może być punktem wyjścia dla osób szkolących się lub punktem odniesienia dla terapeutów pracujących w nurcie poznawczo-behawioralnym.

 

(...) książka jest ważną pozycją na polskim rynku. Dzięki niej psychologowie i psychoterapeuci, a także dydaktycy zajmujący się psychoterapią poznawczo-behawioralną dostaną do ręki kompleksową i aktualną publikację, która w sposób niezwykle staranny i całościowy ukazuje czytelnikowi drogę, jaką należy przebyć, aby poprawnie sformułować model problemu prezentowanego przez pacjenta. To bardzo ważny krok w kierunku doskonalenia jakości kształcenia psychoterapeutów oraz pracy terapeutycznej w naszym kraju.

dr. hab. Jarosław Michałowski, prof. USWPS