Gombrowicz Ja, geniusz

Współwydawca: Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza

TOM I

„Gombrowicz. Ja, geniusz” to niesamowita podróż pełna zagadek, znaków zapytania i historii z życia jednego z najbarwniejszych polskich twórców. Zaczyna się długo przed 1904 rokiem, a kończy się śmiercią pisarza. To podróż w czasie, podczas której z ziemiańskiego syna wyrasta twórca pewny swojej indywidualności, filozof kreujący nowy język i ostatecznie zmęczony sławą. To także wędrówka przez kompleksy polskiej, ale nie tylko, literatury, historii, obyczajowości i tradycji.

W tomie pierwszym autorka wprowadza czytelnika w zawiłości życia rodzinnego i ziemiańskiego rodów Gombrowiczów i Kotkowskich. Dowiadujemy się jak z małego Itka, „dziwaka”, który nie mieścił się w wielkopańskim „comme il fault” przeobraża się w Witolda, pisarza, dla którego drzwi do warszawskiego środowiska literatów otwierają się wraz z wydaniem „Pamiętnika z okresu dojrzewania”. To wtedy poznaje Schulza czy Witkacego i zaczyna „prowadzić swoje gry”.

Sukces „Ferdydurke”, pierwszej powieści wydanej w 1938 roku zostaje przytłumiony przez zbliżającą się wojnę. Prze wojennym losem, który przypada wielu jego bliskim, Gombrowicza uchroniła podróż do Argentyny. To tam dostaje okazję, by się ostatecznie wyzwolić, doszlifować warsztat literacki i oddaje się homoerotycznym przygodom w Buenos Aires. Zakończenie wojny w 1945 roku nie składnia Gombrowicza do powrotu do Polski, tak rozpoczyna się los pisarza na emigracji.

TOM II

Po decyzji o pozostaniu w Argentynie Witold Gombrowicz rozpoczyna walkę o tłumaczenie „Ferdydurke”. Teraz to mieszkanie przy Venezuela 615 i kawiarnia Rex stają się pejzażem dla nowego etapu w życiu pisarza. Choć próba tłumaczenia okazuje się być klęską, prowadzi to do poznania jednej z najważniejszych osób w jego życiu, młodego Alejandro Rússovicha. Trudna sytuacja, brak środków do życia zmuszają Gombrowicza, będącego już po czterdziestce, do podjęcia pierwszej etatowej pracy i zostaje urzędnikiem w banku.

Przełomowy moment następuje, gdy dochodzi do nawiązania współpracy z paryską „Kulturą”, która publikuje kolejne części „Dziennika”, „Trans-Atlantyku” i „Ślub”.
Gombrowicz znów jest czytany, ale dopiero tłumaczenie jego dzieł we Francji i wywalczone stypendium w Niemczech w 1963 roku pozwalają mu powrócić do Europy na pokładzie Frederico C. Lata w Europie mijają, a zanim Gombrowicz zazna stabilizacji staje się pomału starszy panem z Vence, a na Nobla czeka u boku młodej towarzyszki Rity Labrosse. Nękany przez astmę i kłopoty z sercem umiera w 1969 roku, nie doczekawszy się najważniejszego wyróżnienia i pozostając „najbardziej znanym z nieznanych pisarzy”.

„Dzięki wyczerpującej, opartej na wielu nieznanych źródłach i dokumentach biografii Suchanow wiemy w końcu, kim był Gombrowicz i jakie miał życie. Dzięki uporowi i talentowi autorki mamy nareszcie kompletną opowieść o jednym z najważniejszych pisarzy nowoczesnych. Teraz nie pozostaje nam nic innego, jak odkryć ponownie jego dzieła.” Michał Paweł Markowski

„Gombrowicz. Ja, geniusz”, choć ciężko w to uwierzyć, to pierwsza pełna biografa pisarza. Materiały zbierane przez lata, podróże śladami Gombrowicza, rozmowy prowadzone przez Klementynę Suchanow i w efekcie monumentalne dzieło, nie tylko o Itku/Witoldzie, ale również o XX wiecznej Europie na tle skomplikowanych wydarzeń historycznych.

Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Projekt współfinansowany przez Miasto Stołeczne Warszawa